De aardappel is populair in Myanmar. Dit land, met een omvang van zestien keer de oppervlakte van Nederland en een bevolking van circa 55 miljoen inwoners, heeft een goed klimaat en voldoende grond voor de aardappelteelt. Het land grenst met duizenden kilometers aan Thailand, China en India en dat levert goede (export)mogelijkheden op.

Myanmar kent een rijke historie in het veredelen en produceren van vooral rijst. De sterke focus op rijst in het afgelopen decennium heeft ervoor gezorgd dat andere gewassen onderbelicht zijn gebleven. Abishkar Subedi is onderzoeker bij Wageningen University & Research. Hij zag dat ook in de projecten van Wageningen de aardappel niet vaak voorkwam, ondanks het feit dat vraag naar het gewas in Myanmar en zijn buurlanden groot is. Niet alleen voor de verse consumptie, maar ook voor de productie van chips, friet en andere snacks.

Via het Seed Money Project ‘Improving market access for true potato seed in Myanmar’ is de onderzoeker aan de slag gegaan met de aardappelteelt in Myanmar en in het bijzonder de mogelijkheden voor aardappelzaad: True Potato Seed!

Papierwerk
In Myanmar zijn de boeren voor hun teelt afhankelijk van lokale en oude aardappelrassen. Het zaad van deze aardappelen wordt steeds weer opnieuw gebruikt om nieuwe aardappelen te telen. Maar door dit ‘recyclen’ van het zaad is de kans op ziektes en bacteriën groot met als resultaat een hoge ziektedruk in het gewas en een lage aardappelopbrengst voor de boer. Een oplossing hiervoor is het gebruik van gezonde pootaardappelen, die voor de teelt gebruikt kunnen worden. Myanmar heeft geen goed systeem voor het vermeerderen van pootaardappelen, dus deze moeten ingevoerd worden. Dit is erg kostbaar door de hoge afhandelingskosten in de haven, het papierwerk en vervoer over land. Hierdoor is de import van onder andere de Nederlandse pootaardappel flink gedaald.

True Potato Seed
Maar Nederland loopt voorop als het gaat om de ontwikkeling van True Potato Seed (TPS). Dit is een hybride aardappelras dat wordt geteeld uit botanisch zaad in plaats van pootaardappelen. TPS  biedt grote voordelen voor telers wereldwijd: het is ziektevrij, waardoor de basis wordt gelegd voor een gezond begin van de teelt. Het is compact en dus gemakkelijk te bewaren en te transporteren. Door deze eigenschappen kan TPS het hele jaar worden geplant in gebieden waar jaarrond aardappelen geteeld worden. Voor de aardappeltelers in Myanmar kan dit zaad de perfecte oplossing zijn: het zorgt voor schoon plantmateriaal, een betere opbrengst en lagere transportkosten.

Onzekerheden
Ook voor de Nederlandse aardappelzaadbedrijven is Myanmar een interessante afzetmarkt. De consumptiepatronen in Azië veranderen snel en de vraag naar (poot)aardappelen stijgt. Niet alleen voor de verse consumptie, maar ook voor de productie van chips, friet en ander snackvoedsel. Maar voordat bedrijven besluiten om TPS naar Myanmar te gaan exporteren, moesten er volgens Subedi ook wat onzekerheden uit de weg geruimd worden. Via het Seed Money Project is er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van TPS in Myanmar. ‘We zijn gestart met een haalbaarheidsstudie die informatie moet opleveren over de potentiële markttoegang, marktonderzoek en de technische en juridische haalbaarheid van TPS in Myanmar.’

Versterken
Via dit project komen Nederlandse bedrijven snel in contact met partijen in Myanmar. ‘De Nederlandse zaadveredelaars Bejo en Solenta hebben hun hybride aardappelrassen beschikbaar gesteld en delen hun technologische kennis. Resilience BV ondersteunt bij het onderzoek naar de markttoegang en juridische haalbaarheid. Het Wageningen Centre for Development Innovation, onderdeel van Wageningen University & Research, doet de overall coördinatie van het project.’

Er wordt ook intensief samengewerkt met het Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Irrigatie (MOALI) in Myanmar. ‘Zij is betrokken bij de lokale veldproeven en heeft geholpen bij de vergunning om het aardappelzaad naar Myanmar te importeren. Het is echt een ingewikkelde klus om aardappelzaad geregistreerd te krijgen, omdat de kenmerken ervan verschillen van de bekende pootaardappelen.’

Hybride
Door de uitbraak van het Coronavirus zijn er wel wat aanpassingen gedaan in het project: reizen naar Myanmar zat er niet in, dus is er via het project een online opleidings-, coaching- en controlesysteem ontwikkeld voor de telers in Myanmar.

Het project loopt nog bijna twee maanden, waarin de haalbaarheidsstudie afgerond moet worden Abishkar hoopt dat het via dit project mogelijk wordt om hybride aardappelzaad in Myanmar te importeren. ‘Dit is niet alleen handig voor de twee deelnemende bedrijven, maar voor alle andere aardappelzaadbedrijven die de markt van Myanmar willen betreden. Met TPS zorgen we ervoor dat de boeren in Myanmar toegang krijgen tot gezond zaad van superieure rassen en versterken we de internationale positie van de Nederlandse aardappelzaadsector.’

Vanaf 15 oktober is de regeling voor Seed Money Projecten die in 2021 starten geopend. De regeling is gepubliceerd op de websites van de Topsector Agri & Food en de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen.