Op vrijdag 23 november werd het Nationaal Preventieakkoord ondertekend door overheid, maatschappelijke organisaties, supermarkten en producenten. In het akkoord, dat wordt gepresenteerd aan de Tweede Kamer, zijn concrete afspraken gemaakt over roken, het tegengaan van overgewicht en problematisch alcoholgebruik. De Topsector Agri & Food zet in op onderzoek en innovaties die bijdragen aan preventie en/of het terugdringen van overgewicht. Het bureau TKI Agri & Food coördineert het kennis- en innovatiebeleid voor de Topsector Agri & Food. Directeur Kees de Gooijer vertelt over de impact van voeding op gezondheid en de oplossingen vanuit de projecten die zij uitvoeren.

Het Nationaal Preventieakkoord is gesloten door de Rijksoverheid. In het akkoord staan afspraken tussen meer dan 70 verschillende organisaties in Nederland die, na ondertekening, elkaar kunnen aanspreken op hetgeen is afgesproken.

“Het is niet altijd makkelijk om gezond te eten.” Volgens De Gooijer zijn daar meerdere redenen voor. “Het kan ongelofelijk ingewikkeld zijn om echt te begrijpen wat er in je eten zit. Er is bijvoorbeeld niets mis met kant-en-klaar maaltijden, maar je moet wel de goede kiezen en dat is lastig.

Een nieuws soort Vinkje

Sinds de afschaffing van het Ik-kies-bewust-logo, oftewel het Vinkje, is er geen alternatieve methode gevonden om op de verpakking aan te geven wat een gezonde keuze is. Met name het blauwe Vinkje bleek te ingewikkeld. Het blauwe Vinkje gaf aan wanneer een product de beste keuze in zijn categorie was. Zodoende kon ook een ijstaart een Vinkje hebben. Het is dan geen gezond product, maar wel de meest gezonde keuze in zijn productgroep. Het Vinkje is verdwenen, maar er is nog niets voor in de plaats gekomen. Wanneer je in de winkel staat, maak je in een split-second een keuze. Er zijn maar weinig mensen die de tijd nemen om het etiket te lezen. “Ik vind dat er iets in de plaats moet komen van het Vinkje, zodat je in een oogopslag kunt zien wanneer er bijvoorbeeld veel zout, suiker of vet in een product zit.” Met het project ‘The Quantified Consumer’ ontwikkelt een groep bedrijven met financiële steun van Topsector Agri & Food een methode om consumenten een positieve emotie te geven bij de aankoop van gezonde en/of duurzame producten om deze extra aantrekkelijk te maken.

Smaaklessen in het basisonderwijs

Topsector Agri & Food zet in op voedsel- en voedingseducatie om een gezond eet- en leefpatroon al vroeg aan te leren. Dit doen ze onder andere door het project ‘Gezond leren eten’ te steunen waarin Wageningen University sinds 2006 Smaaklessen ontwikkelt en coördineert. De Gooijer: “Het zijn helaas nog druppels op een gloeiende plaat. Scholieren hebben nu gemiddeld één smaakles per jaar.” Met het project ‘Gezonde schoollunch’ zien ze een goede kans om gezond eetgedrag te ondersteunen op scholen met een continurooster, waarbij alle kinderen op school lunchen.

Het verbeteren van bestaande producten

De FNLI ondertekende het preventieakkoord namens meer dan 500 leden uit de levensmiddelenindustrie. Herformuleren is een van de werktuigen uit de gereedschapskist van de industrie. “Maar het is niet onbegrensd.” Zout heeft in bepaalde productgroepen – zoals kaas en worst – een conserverende functie. Als er te weinig zout in worst zit, komt de veiligheid in het geding. “De grootste stappen in het verbeteren van bestaande producten kunnen gemaakt worden door in te zeten op gezoete dranken. Zoetstoffen zoals aspartaam zijn door de EFSA meerdere malen veilig verklaard en daarnaast kun je als consument heel goed zonder gezoete (fris)dranken.”

De Gooijer is van mening dat er nog veel winst te behalen valt op het gebied van portiegrootte in de zogenoemde ‘obesogene’ omgeving. “We gaan binnenkort aan de slag met projecten binnen het ‘out-of-home’ domein.” Denk hierbij aan stationswinkels, fastfoodketens, restaurants of catering. Zoals eerder besproken maken we onze voedselkeuzes in een milliseconde. Maar in een restaurantsituatie is er veel meer tijd om te communiceren. Daar ligt een mooie kans om mensen goed te informeren. Tegelijkertijd is dat ook heel lastig. “We hebben het namelijk niet meer over een klant, maar over een gast en daarmee stap je in de wereld van gastvrijheid en doet men er alles aan om te doen wat de gast wil.”

‘Personalized Nutrion and Health’

Naast projecten die direct de volksgezondheid beïnvloeden steunt de Topsector ook projecten om onderzoeksmethoden te verbeteren. Om erachter te komen wat mensen eten op een dag, dragen ze een notitieblokje bij zich om het te noteren. De Gooijer: “Dit kan beter. We onderzoeken daarom een nieuwe methode om het individuele eetgedrag te meten die dit tevens razendsnel te vertalen naar een persoonlijk advies. We verwachten dat wanneer je snel feedback krijgt op de gevolgen van jouw (eet)gedrag, je gezond gedrag beter kunt volhouden om zodoende de kans op dieet-gerelateerde ziektes te verkleinen.”

“Het is terecht dat er veel aandacht is voor de relatie tussen voeding en gezondheid. Omdat VWS naast voeding ook op roken, problematisch alcoholgebruik en beweging inzet, ben ik van mening dat het akkoord iets kan betekenen voor de volksgezondheid”, besluit De Gooijer.